રશિયાએ અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનની શક્તિને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપી છે. રશિયા આવું કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બન્યો છે. ગુરુવારે કાબુલમાં અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ પ્રધાન અમીર ખાન મુત્તાકી અને અફઘાનિસ્તાનમાં રશિયન રાજદૂત દિમિત્રી ઝિર્નોવ વચ્ચેની બેઠક બાદ આ જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. તાલિબાન સરકારે રશિયાના આ પગલાને એક બહાદુરીભર્યો નિર્ણય ગણાવ્યો છે. મુત્તાકીએ બેઠક પછી જાહેર કરાયેલા એક વીડિયો નિવેદનમાં કહ્યું, આ હિંમતવાન નિર્ણય અન્ય લોકો માટે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરશે. હવે માન્યતાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે, જેમાં રશિયા મોખરે છે. તાલિબાનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા ઝિયા અહમદ તકલે પણ AFPને પુષ્ટિ આપી હતી કે રશિયા ઇસ્લામિક અમીરાતને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપનાર પ્રથમ દેશ હતો. રશિયાએ કહ્યું- માન્યતા આપવાથી દ્વિપક્ષીય સહયોગ ઝડપથી વધશે અફઘાનિસ્તાન બાબતો માટે રશિયાના ખાસ પ્રતિનિધિ ઝમીર કાબુલોવે RIA નોવોસ્ટીને તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપવાની પુષ્ટિ કરી. રશિયન વિદેશ મંત્રાલયે પણ એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું કે ઇસ્લામિક અમીરાતની સરકારને માન્યતા આપવાથી બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય સહયોગ ઝડપથી વધશે. ચીન, પાકિસ્તાન અને ઈરાન જેવા ઘણા દેશોએ તેમના દેશોમાં તાલિબાન રાજદ્વારીઓને તહેનાત કર્યા છે, પરંતુ અત્યાર સુધી કોઈએ પણ તાલિબાન શાસનને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપી નથી. રશિયન રાજદૂત અને તાલિબાન મંત્રી વચ્ચેની મુલાકાતનો વીડિયો સત્તાવાર માન્યતા મેળવવાનો અર્થ શું? જ્યારે કોઈ દેશ બીજા દેશને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપે છે, ત્યારે તે તેને એક સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર માને છે. તેનો અર્થ એ કે તે દેશની પોતાની સરકાર હોય છે, તેની પોતાની સરહદો હોય છે અને તે વિશ્વના અન્ય દેશો સાથે સંબંધો બનાવી શકે છે. આ માન્યતા 1933ની મોન્ટેવીડિયો સંધિ જેવા આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ પર આધારિત છે. આ માટે ચાર શરતો છે. કાયમી વસતિ, સરહદ, સરકાર અને વિદેશી દેશો સાથે સંબંધો બનાવવાની ક્ષમતા. માન્યતા દેશને કાયદેસરતા, આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓમાં સ્થાન અને અન્ય દેશો સાથે વેપાર અને સંબંધો બનાવવાની તક આપે છે. 2021માં તાલિબાન સત્તા પર આવ્યું 15 ઓગસ્ટ, 2021ના રોજ તાલિબાને કાબુલ અને સમગ્ર અફઘાનિસ્તાન પર કબજો જમાવી લીધો. અત્યાર સુધી અમેરિકા અને ભારત સહિત કોઈપણ દેશે તાલિબાનને અફઘાનિસ્તાનની સરકાર તરીકે માન્યતા આપી નથી. અફઘાનિસ્તાન સતત વિશ્વ પાસેથી માન્યતાની માગ કરી રહ્યું છે. તાલિબાનના કાર્યકારી સંરક્ષણ પ્રધાન મુલ્લા મોહમ્મદ યાકુબ મુજાહિદે એક મુલાકાતમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે માન્યતા મેળવવા માટે બધી આવશ્યકતાઓ પૂર્ણ કરી છે. આમ છતાં, અમેરિકાના દબાણને કારણે અન્ય દેશો અમને માન્યતા આપી રહ્યા નથી. 2003માં રશિયા દ્વારા તેને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું તાલિબાનની સ્થાપના 1994માં અફઘાનિસ્તાનના કંદહાર શહેરમાં થઈ હતી. 1989માં સોવિયેત સેનાની પાછી ખેંચી લીધા પછી અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તા માટે ચાલી રહેલા ગૃહયુદ્ધમાં સામેલ જૂથોમાં આ સંગઠનનો સમાવેશ થતો હતો. તાલિબાનના મોટાભાગના સભ્યો એ જ મુજાહિદ્દીન હતા જેમણે અમેરિકાની મદદથી સોવિયેત યુનિયન સામે નવ વર્ષ સુધી યુદ્ધ લડ્યું અને તેને પીછેહઠ કરવા મજબૂર કર્યું. આ સહયોગને કારણે તાલિબાનને શરૂઆતમાં અમેરિકાનો ટેકો પણ મળ્યો. જોકે, 1990ના દાયકાના અંત સુધીમાં તાલિબાનની છબી બદલાવા લાગી. 1999માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC)એ એક ઠરાવ પસાર કર્યો જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે તાલિબાન વિશ્વભરના આતંકવાદી સંગઠનોને આશ્રય અને તાલીમ આપી રહ્યું છે. થોડા મહિના પછી રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને UNના પ્રસ્તાવને સ્વીકાર્યો અને તાલિબાન પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી. 2003માં રશિયાની સુપ્રીમ કોર્ટે સત્તાવાર રીતે તાલિબાનને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું. રશિયાએ તાલિબાન પર ચેચન્યામાં કાર્યરત ગેરકાયદેસર સંગઠનો સાથે સંબંધો હોવાનો અને મધ્ય એશિયાઈ દેશો ઉઝબેકિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન અને કિર્ગિસ્તાનમાં અસ્થિરતા ફેલાવવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂક્યો. આમ છતાં, 2017માં રશિયાએ રાજદ્વારી પહેલ કરી અને અફઘાનિસ્તાનની તત્કાલીન સરકાર અને તાલિબાન વચ્ચે વાતચીત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો જેથી દેશમાં શાંતિ સ્થાપિત થઈ શકે.
રશિયાએ અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનની શક્તિને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપી છે. રશિયા આવું કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બન્યો છે. ગુરુવારે કાબુલમાં અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ પ્રધાન અમીર ખાન મુત્તાકી અને અફઘાનિસ્તાનમાં રશિયન રાજદૂત દિમિત્રી ઝિર્નોવ વચ્ચેની બેઠક બાદ આ જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. તાલિબાન સરકારે રશિયાના આ પગલાને એક બહાદુરીભર્યો નિર્ણય ગણાવ્યો છે. મુત્તાકીએ બેઠક પછી જાહેર કરાયેલા એક વીડિયો નિવેદનમાં કહ્યું, આ હિંમતવાન નિર્ણય અન્ય લોકો માટે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરશે. હવે માન્યતાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે, જેમાં રશિયા મોખરે છે. તાલિબાનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા ઝિયા અહમદ તકલે પણ AFPને પુષ્ટિ આપી હતી કે રશિયા ઇસ્લામિક અમીરાતને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપનાર પ્રથમ દેશ હતો. રશિયાએ કહ્યું- માન્યતા આપવાથી દ્વિપક્ષીય સહયોગ ઝડપથી વધશે અફઘાનિસ્તાન બાબતો માટે રશિયાના ખાસ પ્રતિનિધિ ઝમીર કાબુલોવે RIA નોવોસ્ટીને તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપવાની પુષ્ટિ કરી. રશિયન વિદેશ મંત્રાલયે પણ એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું કે ઇસ્લામિક અમીરાતની સરકારને માન્યતા આપવાથી બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય સહયોગ ઝડપથી વધશે. ચીન, પાકિસ્તાન અને ઈરાન જેવા ઘણા દેશોએ તેમના દેશોમાં તાલિબાન રાજદ્વારીઓને તહેનાત કર્યા છે, પરંતુ અત્યાર સુધી કોઈએ પણ તાલિબાન શાસનને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપી નથી. રશિયન રાજદૂત અને તાલિબાન મંત્રી વચ્ચેની મુલાકાતનો વીડિયો સત્તાવાર માન્યતા મેળવવાનો અર્થ શું? જ્યારે કોઈ દેશ બીજા દેશને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપે છે, ત્યારે તે તેને એક સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર માને છે. તેનો અર્થ એ કે તે દેશની પોતાની સરકાર હોય છે, તેની પોતાની સરહદો હોય છે અને તે વિશ્વના અન્ય દેશો સાથે સંબંધો બનાવી શકે છે. આ માન્યતા 1933ની મોન્ટેવીડિયો સંધિ જેવા આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ પર આધારિત છે. આ માટે ચાર શરતો છે. કાયમી વસતિ, સરહદ, સરકાર અને વિદેશી દેશો સાથે સંબંધો બનાવવાની ક્ષમતા. માન્યતા દેશને કાયદેસરતા, આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓમાં સ્થાન અને અન્ય દેશો સાથે વેપાર અને સંબંધો બનાવવાની તક આપે છે. 2021માં તાલિબાન સત્તા પર આવ્યું 15 ઓગસ્ટ, 2021ના રોજ તાલિબાને કાબુલ અને સમગ્ર અફઘાનિસ્તાન પર કબજો જમાવી લીધો. અત્યાર સુધી અમેરિકા અને ભારત સહિત કોઈપણ દેશે તાલિબાનને અફઘાનિસ્તાનની સરકાર તરીકે માન્યતા આપી નથી. અફઘાનિસ્તાન સતત વિશ્વ પાસેથી માન્યતાની માગ કરી રહ્યું છે. તાલિબાનના કાર્યકારી સંરક્ષણ પ્રધાન મુલ્લા મોહમ્મદ યાકુબ મુજાહિદે એક મુલાકાતમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે માન્યતા મેળવવા માટે બધી આવશ્યકતાઓ પૂર્ણ કરી છે. આમ છતાં, અમેરિકાના દબાણને કારણે અન્ય દેશો અમને માન્યતા આપી રહ્યા નથી. 2003માં રશિયા દ્વારા તેને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું તાલિબાનની સ્થાપના 1994માં અફઘાનિસ્તાનના કંદહાર શહેરમાં થઈ હતી. 1989માં સોવિયેત સેનાની પાછી ખેંચી લીધા પછી અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તા માટે ચાલી રહેલા ગૃહયુદ્ધમાં સામેલ જૂથોમાં આ સંગઠનનો સમાવેશ થતો હતો. તાલિબાનના મોટાભાગના સભ્યો એ જ મુજાહિદ્દીન હતા જેમણે અમેરિકાની મદદથી સોવિયેત યુનિયન સામે નવ વર્ષ સુધી યુદ્ધ લડ્યું અને તેને પીછેહઠ કરવા મજબૂર કર્યું. આ સહયોગને કારણે તાલિબાનને શરૂઆતમાં અમેરિકાનો ટેકો પણ મળ્યો. જોકે, 1990ના દાયકાના અંત સુધીમાં તાલિબાનની છબી બદલાવા લાગી. 1999માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC)એ એક ઠરાવ પસાર કર્યો જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે તાલિબાન વિશ્વભરના આતંકવાદી સંગઠનોને આશ્રય અને તાલીમ આપી રહ્યું છે. થોડા મહિના પછી રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને UNના પ્રસ્તાવને સ્વીકાર્યો અને તાલિબાન પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી. 2003માં રશિયાની સુપ્રીમ કોર્ટે સત્તાવાર રીતે તાલિબાનને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું. રશિયાએ તાલિબાન પર ચેચન્યામાં કાર્યરત ગેરકાયદેસર સંગઠનો સાથે સંબંધો હોવાનો અને મધ્ય એશિયાઈ દેશો ઉઝબેકિસ્તાન, તાજિકિસ્તાન અને કિર્ગિસ્તાનમાં અસ્થિરતા ફેલાવવાનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂક્યો. આમ છતાં, 2017માં રશિયાએ રાજદ્વારી પહેલ કરી અને અફઘાનિસ્તાનની તત્કાલીન સરકાર અને તાલિબાન વચ્ચે વાતચીત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો જેથી દેશમાં શાંતિ સ્થાપિત થઈ શકે.
