22 એપ્રિલના રોજ બપોરે 2 વાગ્યાની આસપાસ, સ્થળ – પહેલગામ, કાશ્મીરની બૈસરન ખીણ. દેશના વિવિધ રાજ્યોમાંથી 40થી વધુ લોકોનું એક જૂથ અહીં મુલાકાત લેવા આવ્યું હતું. બધા પ્રવાસીઓ ખુલ્લા મેદાનમાં હતા. નજીકમાં 4 થી 5 નાની દુકાનો છે. કેટલાક પ્રવાસીઓ દુકાનોની બહાર ખુરશીઓ પર બેઠા હતા. કેટલાક પ્રવાસીઓ ખેતરમાં નજીકમાં બેઠા હતા એટલામાં જ જંગલમાંથી બે લોકો આવ્યા. તેણે એક પ્રવાસીને તેનું નામ પૂછ્યું. પ્રવાસીએ પોતાનું નામ કહ્યું. જંગલમાંથી આવેલા એક વ્યક્તિએ પ્રવાસી તરફ ઈશારો કરીને કહ્યું- તે મુસ્લિમ નથી. આ પછી તેણે પિસ્તોલ કાઢી અને પ્રવાસીના માથામાં ગોળી મારી દીધી. તેઓ લગભગ 10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર કરતા રહ્યા. પ્રવાસીઓ અને દુકાનદારો સમજી ગયા કે આ આતંકવાદી હુમલો હતો. શરૂઆતમાં એક પ્રવાસીના મૃત્યુના સમાચાર આવ્યા હતા. રાત્રે 9 વાગ્યા સુધીમાં મૃત્યુઆંક 27 પર પહોંચી ગયો. પહેલગામમાં થયેલો હુમલો છેલ્લા 6 વર્ષમાં કાશ્મીરમાં થયેલો સૌથી મોટો આતંકવાદી હુમલો છે. આ પહેલા પુલવામામાં થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં 40 જવાનો શહીદ થયા હતા. ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ એટલે કે TRFએ આ હુમલાની જવાબદારી લીધી છે. આ આતંકવાદી સંગઠન લશ્કર-એ-તૈયબાનું એક પ્રોક્સી સંગઠન છે. તેના સુપ્રીમ કમાન્ડર શેખ સજ્જાદ ગુલ છે. શ્રીનગરમાં જન્મેલા શેખ સજ્જાદ હાલમાં પાકિસ્તાનમાં છે. દૈનિક ભાસ્કરે હુમલા દરમિયાન હાજર પ્રવાસીઓ, પોલીસ અને સંરક્ષણ નિષ્ણાતો સાથે હુમલાની પદ્ધતિ, સમય અને કારણો વિશે વાત કરી. નિષ્ણાતો માને છે કે હુમલો કરનારા આતંકવાદીઓ પાકિસ્તાનથી આવ્યા હતા. સ્થાનિક આતંકવાદીઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નથી. તેમણે આ હુમલો હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે તિરાડ પાડવા માટે કર્યો છે. પ્રવાસીઓએ કહ્યું- આતંકવાદીઓ ઝાડીઓ પાછળ છુપાયેલા હતા, પિસ્તોલથી ફાયરિંગ કર્યુ
ઘટનાસ્થળે હાજર દુકાનદારોના જણાવ્યા અનુસાર, આતંકવાદીઓએ દુકાનોથી થોડે દૂર ઝાડીઓમાંથી ગોળીબાર કર્યો હતો. ગોળીઓ વાગતાં 4 થી 5 પ્રવાસીઓ ઘટનાસ્થળે જ ઢળી પડ્યા. ગોળીબાર બાદ આતંકવાદીઓ ભાગી ગયા હતા. ગોળીબારનો અવાજ સાંભળીને નજીકના વિસ્તારોના લોકો ત્યાં પહોંચી ગયા. તેમણે ઘાયલોને મદદ કરી. સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર, હુમલામાં માર્યા ગયેલા લોકોમાં કેટલાક સ્થાનિક કાશ્મીરીઓ અને વિદેશીઓ પણ સામેલ છે. વિદેશી નાગરિકો નેપાળ અને સાઉદી અરેબિયાના છે. ઘણા લોકો ઘટનાસ્થળે જ મૃત્યુ પામ્યા હતા. થોડા સમય પછી, સૈન્યના સૈનિકો આવ્યા અને બધા મૃતદેહોને તાડપત્રીથી ઢાંકી દીધા. ગુજરાતના પ્રવાસી જૂથના એક વ્યક્તિએ કહ્યું કે અમે લગભગ 20 લોકો હતા. મેં ગોળીબારનો અવાજ સાંભળ્યો. ઝાડીઓ વચ્ચેથી ગોળીબાર થઈ રહ્યો હતો. મેં કેટલાક લોકોને પિસ્તોલ ચલાવતા જોયા. હું બચવા માટે છુપાઈ ગયો. લોકો પોતાને બચાવવા માટે દોડવા લાગ્યા. મારી સાથે આવેલા ઘણા લોકો વિશે કંઈ ખબર નથી. એક મહિલા પ્રવાસી કહે છે, ‘અમે અહીં રાત્રે આવ્યા હતા.’ જે જગ્યાએ ગોળીબાર થયો હતો ત્યાં એક મોટો ફુગ્ગો પણ છે. અમને અચાનક એક મોટો અવાજ સંભળાયો. શરૂઆતમાં એવું લાગતું હતું કે ફુગ્ગો ફાટ્યો હશે. પછી લોકો બૂમો પાડતા અમારી તરફ આવ્યા. હું અને મારી સાથેના લોકો પણ જીવ બચાવવા માટે ઝડપથી દોડ્યા. અમને પછી ખબર પડી કે આતંકવાદીઓએ ઘણા પ્રવાસીઓને મારી નાખ્યા છે. ’10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર ચાલુ રહ્યો, મેં ઘણા લોકોને જમીન પર પડેલા જોયા’
હુમલા બાદ બૈસરન ખીણ નજીક તૈનાત ટ્રાફિક પોલીસ કોન્સ્ટેબલ વસીમ ખાન ઘટનાસ્થળે પહોંચ્યા હતા. તે કહે છે, ‘જ્યારે મેં એક જોરદાર વિસ્ફોટ જેવો અવાજ સાંભળ્યો, ત્યારે મને લાગ્યું કે ફટાકડા ફોડવામાં આવી રહ્યા છે.’ ત્યાં ભીડ હતી અને રડવા અને ચીસો પાડવાના અવાજો આવવા લાગ્યા, પછી અમે ડરી ગયા. ‘લગભગ 10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર ચાલુ રહ્યો.’ લોકો લોહીથી લથપથ ત્યાં પડ્યા હતા. તેમાં કેટલાક કાશ્મીરીઓ પણ હતા. ત્યાં કેટલાક પ્રવાસીઓ હતા. સ્થાનિક દુકાનદારો અને ઘોડેસવારોએ તેમને મદદ કરી. ઘાયલોને ઘોડા પર બેસાડીને લઈ જવામાં આવ્યા. ઘણા ઘાયલોને ખભા પર બેસાડીને હોસ્પિટલ લઈ જવામાં આવ્યા. મેં પહેલી વાર આવો હુમલો જોયો છે. હુમલાખોરો કોણ છે અને તેઓ કયા આતંકવાદી સંગઠન સાથે જોડાયેલા છે?
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, કાશ્મીર ટાઇગર (KT), ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ (TRF) એ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં થયેલા તમામ નાના-મોટા હુમલાઓની જવાબદારી લીધી છે. લગભગ 20 વર્ષ સુધી, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ત્રણ આતંકવાદી સંગઠનો જૈશ-એ-મોહમ્મદ, લશ્કર-એ-તૈયબા અને હિઝબુલ મુજાહિદ્દીન સૌથી વધુ સમાચારમાં રહ્યા. 2019 પછી, આ આતંકવાદી જૂથોએ પ્રોક્સી નામોનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. સુરક્ષા દળોના અધિકારીઓ આના માટે ત્રણ કારણો આપે છે-
1. નવા નામો દ્વારા તેઓ સાબિત કરવા માંગે છે કે કાશ્મીરમાં આતંકવાદની નવી લહેર આવી ગઈ છે.
2. ધર્મનિરપેક્ષ દેખાતા નામો રાખવામાં આવ્યા હતા, જેથી તે ધર્મના આધારે રચાયેલા યુવાનોના સંગઠનો ન લાગે.
3. આવા નામો સ્થાનિક જોડાણ બતાવશે અને એવું લાગશે કે આ સ્થાનિક યુવાનોનું એક આતંકવાદી જૂથ છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર પોલીસના ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વૈદના મતે, પાકિસ્તાનની ગુપ્તચર એજન્સી આઈએસઆઈ દુનિયાને બતાવવા માંગે છે કે કાશ્મીરના સ્થાનિક લોકો આઝાદી માટે લડી રહ્યા છે, પરંતુ આ બિલકુલ ખોટું છે. જમ્મુમાં થઈ રહેલી આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓમાં જમ્મુના કોઈ સ્થાનિક આતંકવાદી નથી, તેમાંના મોટાભાગના વિદેશી આતંકવાદીઓ છે. એસપી વૈદ્ય કહે છે કે 90ના દાયકામાં કાશ્મીરમાં આતંકવાદ દરમિયાન ઘણા સ્થાનિક લોકો તાલીમ માટે પાકિસ્તાન ગયા હતા. બાદમાં તેઓ પાછા ન ફર્યા અને ત્યાં જ સ્થાયી થયા. આવા લોકોનું હજુ પણ જમ્મુમાં નેટવર્ક છે. ઓવર ગ્રાઉન્ડ વર્કર્સ નેટવર્ક બનાવવા માટે આવા લોકોની મદદ લેવામાં આવી રહી છે. જમ્મુમાં થયેલા આ આતંકવાદી હુમલા સ્થાનિક લોકોની મદદ વિના શક્ય નથી. આ હુમલા પાછળ લશ્કર-એ-તૈયબા અને પાકિસ્તાનના આતંકવાદીઓનો હાથ હતો
ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વેદ કહે છે, ‘આ હુમલો સંપૂર્ણ આયોજન સાથે કરવામાં આવ્યો છે.’ આ પાકિસ્તાનના ઈશારે કરવામાં આવ્યું છે. કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવ્યા પછી, પરિસ્થિતિ સામાન્ય થઈ ગઈ છે, તેને ખલેલ પહોંચાડવા માટે આ હુમલો કરવામાં આવ્યો છે. ‘આ હુમલા પાછળ લશ્કર-એ-તૈયબાનો હાથ છે. તે પાકિસ્તાનથી કાર્યરત છે. આજકાલ કાશ્મીરમાં 90% આતંકવાદીઓ પાકિસ્તાનથી આવી રહ્યા છે. પહેલા સ્થાનિક આતંકવાદીઓ હતા, તેથી તેઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નહોતા. તેઓ જાણે છે કે સ્થાનિક લોકોનો ધંધો ઠપ્પ થઈ જશે. પાકિસ્તાની આતંકવાદીઓ અને પાકિસ્તાનને કાશ્મીરના લોકો પ્રત્યે કોઈ સહાનુભૂતિ નથી. સેનાને તેમને ઘેરી લેવામાં 30 મિનિટ લાગી હોત, તેથી આતંકવાદીઓ 10-15 મિનિટમાં હુમલો કરીને ભાગી ગયા
દૈનિક ભાસ્કરે હુમલાની પેટર્ન અંગે નિવૃત્ત કર્નલ સુશીલ પઠાનિયા સાથે વાત કરી. મેં તેમને પૂછ્યું કે પહેલા આતંકવાદીઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નહોતા. શું આ વખતે પ્રવાસીઓને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા છે તે આશ્ચર્યજનક છે? સુશીલ પઠાનિયા કહે છે, ‘મને આશ્ચર્ય નથી. આ તેમની પેટર્ન છે. આતંકવાદીઓ ઇચ્છે છે કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં શાંતિ ન રહે. ક્યારેક તેઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરે છે, તો ક્યારેક સેના પર. આ ISIની પદ્ધતિ છે. હાલમાં, સુરક્ષા દળોને ઘેરાબંધી કરવામાં અને જવાબી કાર્યવાહી કરવામાં ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટનો સમય લાગે છે. આતંકવાદીઓ આ જાણે છે. એટલા માટે પહેલગામમાં માત્ર 10 થી 15 મિનિટમાં હુમલો કરવામાં આવ્યો. આ પછી તેઓ નાસી ગયા અને કોઈ સુરક્ષિત ઘરમાં છુપાઈ ગયા. ‘તેમણે આ સમયની ગણતરી પહેલાથી જ કરી હશે.’ અમેરિકાના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હમણાં જ ભારત આવ્યા છે. તેઓ આતંકવાદી હુમલા દ્વારા સંદેશ આપવા માંગે છે. તેમણે હંમેશા કાશ્મીરને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ચર્ચામાં રાખવું પડશે. આતંકવાદીઓએ સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે અમે તમારા પર ગમે ત્યાં હુમલો કરી શકીએ છીએ. પહેલા તેમને પાકિસ્તાનથી ઘૂસણખોરી કરાવવામાં આવે છે. રેકી કરવામાં આવે છે. સ્થાનિક સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે. તેમના દરેક જિલ્લામાં મોડ્યુલ છે. તેમને રોકવા માટે, નિયંત્રણ રેખા પર વધુ દળો તૈનાત કરવા પડશે. હ્યુમન ઈન્ટેલિજન્સમાં વધારો કરવો પડશે. જો કોઈ સ્થાનિક સમર્થનને કારણે આતંકવાદીઓ અટકી જાય છે, તો તેમને ઓળખવા મહત્વપૂર્ણ છે. તેમને પકડીને સજા આપવાની જરૂર છે. આ હુમલાનો હેતુ કાશ્મીરના પર્યટનને નુકસાન પહોંચાડવાનો
દરમિયાન, દક્ષિણ કાશ્મીરમાં સેવા આપી ચૂકેલા નિવૃત્ત લેફ્ટનન્ટ જનરલ સંજય કુલકર્ણી કહે છે કે, ‘આ હુમલો સમયને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવ્યો છે.’ અમેરિકન ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારત આવ્યા છે. આપણા પ્રધાનમંત્રી સાઉદી અરેબિયાના પ્રવાસે છે. પાકિસ્તાન પોતાના ઓવરગ્રાઉન્ડ વર્કર્સ દ્વારા આવા હુમલાઓ કરી રહ્યું છે. આ હુમલો ભારતને અપમાનિત કરવા અને હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે તિરાડ પાડવા માટે કરવામાં આવ્યો છે. ‘પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, આતંકવાદીઓએ લોકોના નામ પૂછ્યા પછી તેમની હત્યા કરી છે.’ જો આતંકવાદીઓએ તેમને પસંદગીપૂર્વક માર્યા હોય, તો આ પણ ઘણું બધું કહી જાય છે. પહેલગામ એક ખીણ છે. આતંકવાદીઓ આવો હુમલો કરી શકે નહીં અને આ રીતે ભાગી ન શકે. પહેલગામ જ્યાં આવેલું છે તે સ્થળ કોઈ ટેકરી જંગલ નથી. ત્યાં લીલાછમ ખેતરો છે. ‘હવે હુમલા પછી સુરક્ષા દળો સર્ચ ઓપરેશન શરૂ કરશે.’ હવે સુરક્ષા દળો સમગ્ર કાશ્મીર ક્ષેત્રમાં કડક કાર્યવાહી શરૂ કરશે. આનાથી આ વિસ્તારના પ્રવાસનને અસર થશે. આતંકવાદીઓનો ઉદ્દેશ્ય કાશ્મીરના પર્યટનને નુકસાન પહોંચાડવાનો છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સક્રિય આતંકવાદી જૂથો
માર્ચ 2023માં, કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યસભામાં UAPA હેઠળ પ્રતિબંધિત આતંકવાદી સંગઠનો સંબંધિત માહિતી આપી હતી. 1. ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ (TRF): આ સંગઠન 2019માં અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. સરકાર માને છે કે તે લશ્કર-એ-તૈયબાનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી સંગઠન છે. સૈનિકો અને નાગરિકોની હત્યા કરવા ઉપરાંત, આ આતંકવાદી સંગઠન સરહદ પારથી ડ્રગ્સ અને હથિયારોની દાણચોરીમાં પણ સામેલ રહ્યું છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરના આતંકવાદી સંગઠનોમાં ‘ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ’ (TRF) એક નવું નામ છે. 2019માં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 દૂર કર્યા પછી TRFની પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થયો છે. સુરક્ષા નિષ્ણાતો કહે છે કે સરહદ પારથી ISI હેન્ડલર્સે લશ્કર-એ-તૈયબાની મદદથી TRF ઉભું કર્યું હતું. ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વેદના મતે, ટીઆરએફમાં કંઈ નવું નથી, ફક્ત જૈશ અને લશ્કરના કેડરોને નવું નામ આપવામાં આવ્યું છે. ISIની રણનીતિ મુજબ આ નામો બદલાતા રહે છે. 1990માં જમ્મુ અને કાશ્મીર લિબરેશન ફ્રન્ટની રચના થયા પછી પહેલી વાર કોઈ આતંકવાદી સંગઠનને બિન-ઈસ્લામિક જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. 2. પીપલ્સ એન્ટી ફાસિસ્ટ ફ્રન્ટ (PAFF): આ જૈશ-એ-મોહમ્મદનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી સંગઠન છે. આ પણ 2019માં બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે કાશ્મીરમાં યુવાનોને આતંકવાદી જૂથોમાં ભરતી કરવાનું અને તેમને શસ્ત્રોની તાલીમ આપવાનું કામ કરે છે. તે સુરક્ષા દળો, નેતાઓ અને લોકોને ધમકાવતો રહે છે. 3. જમ્મુ અને કાશ્મીર ગઝનવી ફોર્સ (JKGF): આ જૂથની રચના 2020માં કરવામાં આવી હતી. તેનું કામ લશ્કર અને જૈશ જેવા વિવિધ આતંકવાદી સંગઠનોના કેડરનો ઉપયોગ કરીને આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ કરવાનું છે. 4. કાશ્મીર ટાઈગર્સ (KT): કાશ્મીર ટાઈગર્સ પણ જૈશ-એ-મોહમ્મદનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી જૂથ છે. 8 જુલાઈ 2024ના રોજ કઠુઆમાં થયેલા હુમલાની જવાબદારી કાશ્મીર ટાઈગર્સે લીધી હતી. કઠુઆથી લગભગ 150 કિમી દૂર બિલ્લાવરના માશેદી ગામમાં આતંકવાદીઓએ સેનાના ટ્રક પર હુમલો કર્યો હતો. આ હુમલામાં 22 ગઢવાલ રાઈફલ્સના પાંચ સૈનિકો શહીદ થયા હતા.
22 એપ્રિલના રોજ બપોરે 2 વાગ્યાની આસપાસ, સ્થળ – પહેલગામ, કાશ્મીરની બૈસરન ખીણ. દેશના વિવિધ રાજ્યોમાંથી 40થી વધુ લોકોનું એક જૂથ અહીં મુલાકાત લેવા આવ્યું હતું. બધા પ્રવાસીઓ ખુલ્લા મેદાનમાં હતા. નજીકમાં 4 થી 5 નાની દુકાનો છે. કેટલાક પ્રવાસીઓ દુકાનોની બહાર ખુરશીઓ પર બેઠા હતા. કેટલાક પ્રવાસીઓ ખેતરમાં નજીકમાં બેઠા હતા એટલામાં જ જંગલમાંથી બે લોકો આવ્યા. તેણે એક પ્રવાસીને તેનું નામ પૂછ્યું. પ્રવાસીએ પોતાનું નામ કહ્યું. જંગલમાંથી આવેલા એક વ્યક્તિએ પ્રવાસી તરફ ઈશારો કરીને કહ્યું- તે મુસ્લિમ નથી. આ પછી તેણે પિસ્તોલ કાઢી અને પ્રવાસીના માથામાં ગોળી મારી દીધી. તેઓ લગભગ 10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર કરતા રહ્યા. પ્રવાસીઓ અને દુકાનદારો સમજી ગયા કે આ આતંકવાદી હુમલો હતો. શરૂઆતમાં એક પ્રવાસીના મૃત્યુના સમાચાર આવ્યા હતા. રાત્રે 9 વાગ્યા સુધીમાં મૃત્યુઆંક 27 પર પહોંચી ગયો. પહેલગામમાં થયેલો હુમલો છેલ્લા 6 વર્ષમાં કાશ્મીરમાં થયેલો સૌથી મોટો આતંકવાદી હુમલો છે. આ પહેલા પુલવામામાં થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં 40 જવાનો શહીદ થયા હતા. ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ એટલે કે TRFએ આ હુમલાની જવાબદારી લીધી છે. આ આતંકવાદી સંગઠન લશ્કર-એ-તૈયબાનું એક પ્રોક્સી સંગઠન છે. તેના સુપ્રીમ કમાન્ડર શેખ સજ્જાદ ગુલ છે. શ્રીનગરમાં જન્મેલા શેખ સજ્જાદ હાલમાં પાકિસ્તાનમાં છે. દૈનિક ભાસ્કરે હુમલા દરમિયાન હાજર પ્રવાસીઓ, પોલીસ અને સંરક્ષણ નિષ્ણાતો સાથે હુમલાની પદ્ધતિ, સમય અને કારણો વિશે વાત કરી. નિષ્ણાતો માને છે કે હુમલો કરનારા આતંકવાદીઓ પાકિસ્તાનથી આવ્યા હતા. સ્થાનિક આતંકવાદીઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નથી. તેમણે આ હુમલો હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે તિરાડ પાડવા માટે કર્યો છે. પ્રવાસીઓએ કહ્યું- આતંકવાદીઓ ઝાડીઓ પાછળ છુપાયેલા હતા, પિસ્તોલથી ફાયરિંગ કર્યુ
ઘટનાસ્થળે હાજર દુકાનદારોના જણાવ્યા અનુસાર, આતંકવાદીઓએ દુકાનોથી થોડે દૂર ઝાડીઓમાંથી ગોળીબાર કર્યો હતો. ગોળીઓ વાગતાં 4 થી 5 પ્રવાસીઓ ઘટનાસ્થળે જ ઢળી પડ્યા. ગોળીબાર બાદ આતંકવાદીઓ ભાગી ગયા હતા. ગોળીબારનો અવાજ સાંભળીને નજીકના વિસ્તારોના લોકો ત્યાં પહોંચી ગયા. તેમણે ઘાયલોને મદદ કરી. સૂત્રના જણાવ્યા અનુસાર, હુમલામાં માર્યા ગયેલા લોકોમાં કેટલાક સ્થાનિક કાશ્મીરીઓ અને વિદેશીઓ પણ સામેલ છે. વિદેશી નાગરિકો નેપાળ અને સાઉદી અરેબિયાના છે. ઘણા લોકો ઘટનાસ્થળે જ મૃત્યુ પામ્યા હતા. થોડા સમય પછી, સૈન્યના સૈનિકો આવ્યા અને બધા મૃતદેહોને તાડપત્રીથી ઢાંકી દીધા. ગુજરાતના પ્રવાસી જૂથના એક વ્યક્તિએ કહ્યું કે અમે લગભગ 20 લોકો હતા. મેં ગોળીબારનો અવાજ સાંભળ્યો. ઝાડીઓ વચ્ચેથી ગોળીબાર થઈ રહ્યો હતો. મેં કેટલાક લોકોને પિસ્તોલ ચલાવતા જોયા. હું બચવા માટે છુપાઈ ગયો. લોકો પોતાને બચાવવા માટે દોડવા લાગ્યા. મારી સાથે આવેલા ઘણા લોકો વિશે કંઈ ખબર નથી. એક મહિલા પ્રવાસી કહે છે, ‘અમે અહીં રાત્રે આવ્યા હતા.’ જે જગ્યાએ ગોળીબાર થયો હતો ત્યાં એક મોટો ફુગ્ગો પણ છે. અમને અચાનક એક મોટો અવાજ સંભળાયો. શરૂઆતમાં એવું લાગતું હતું કે ફુગ્ગો ફાટ્યો હશે. પછી લોકો બૂમો પાડતા અમારી તરફ આવ્યા. હું અને મારી સાથેના લોકો પણ જીવ બચાવવા માટે ઝડપથી દોડ્યા. અમને પછી ખબર પડી કે આતંકવાદીઓએ ઘણા પ્રવાસીઓને મારી નાખ્યા છે. ’10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર ચાલુ રહ્યો, મેં ઘણા લોકોને જમીન પર પડેલા જોયા’
હુમલા બાદ બૈસરન ખીણ નજીક તૈનાત ટ્રાફિક પોલીસ કોન્સ્ટેબલ વસીમ ખાન ઘટનાસ્થળે પહોંચ્યા હતા. તે કહે છે, ‘જ્યારે મેં એક જોરદાર વિસ્ફોટ જેવો અવાજ સાંભળ્યો, ત્યારે મને લાગ્યું કે ફટાકડા ફોડવામાં આવી રહ્યા છે.’ ત્યાં ભીડ હતી અને રડવા અને ચીસો પાડવાના અવાજો આવવા લાગ્યા, પછી અમે ડરી ગયા. ‘લગભગ 10 મિનિટ સુધી ગોળીબાર ચાલુ રહ્યો.’ લોકો લોહીથી લથપથ ત્યાં પડ્યા હતા. તેમાં કેટલાક કાશ્મીરીઓ પણ હતા. ત્યાં કેટલાક પ્રવાસીઓ હતા. સ્થાનિક દુકાનદારો અને ઘોડેસવારોએ તેમને મદદ કરી. ઘાયલોને ઘોડા પર બેસાડીને લઈ જવામાં આવ્યા. ઘણા ઘાયલોને ખભા પર બેસાડીને હોસ્પિટલ લઈ જવામાં આવ્યા. મેં પહેલી વાર આવો હુમલો જોયો છે. હુમલાખોરો કોણ છે અને તેઓ કયા આતંકવાદી સંગઠન સાથે જોડાયેલા છે?
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, કાશ્મીર ટાઇગર (KT), ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ (TRF) એ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં થયેલા તમામ નાના-મોટા હુમલાઓની જવાબદારી લીધી છે. લગભગ 20 વર્ષ સુધી, જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ત્રણ આતંકવાદી સંગઠનો જૈશ-એ-મોહમ્મદ, લશ્કર-એ-તૈયબા અને હિઝબુલ મુજાહિદ્દીન સૌથી વધુ સમાચારમાં રહ્યા. 2019 પછી, આ આતંકવાદી જૂથોએ પ્રોક્સી નામોનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું. સુરક્ષા દળોના અધિકારીઓ આના માટે ત્રણ કારણો આપે છે-
1. નવા નામો દ્વારા તેઓ સાબિત કરવા માંગે છે કે કાશ્મીરમાં આતંકવાદની નવી લહેર આવી ગઈ છે.
2. ધર્મનિરપેક્ષ દેખાતા નામો રાખવામાં આવ્યા હતા, જેથી તે ધર્મના આધારે રચાયેલા યુવાનોના સંગઠનો ન લાગે.
3. આવા નામો સ્થાનિક જોડાણ બતાવશે અને એવું લાગશે કે આ સ્થાનિક યુવાનોનું એક આતંકવાદી જૂથ છે. જમ્મુ અને કાશ્મીર પોલીસના ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વૈદના મતે, પાકિસ્તાનની ગુપ્તચર એજન્સી આઈએસઆઈ દુનિયાને બતાવવા માંગે છે કે કાશ્મીરના સ્થાનિક લોકો આઝાદી માટે લડી રહ્યા છે, પરંતુ આ બિલકુલ ખોટું છે. જમ્મુમાં થઈ રહેલી આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓમાં જમ્મુના કોઈ સ્થાનિક આતંકવાદી નથી, તેમાંના મોટાભાગના વિદેશી આતંકવાદીઓ છે. એસપી વૈદ્ય કહે છે કે 90ના દાયકામાં કાશ્મીરમાં આતંકવાદ દરમિયાન ઘણા સ્થાનિક લોકો તાલીમ માટે પાકિસ્તાન ગયા હતા. બાદમાં તેઓ પાછા ન ફર્યા અને ત્યાં જ સ્થાયી થયા. આવા લોકોનું હજુ પણ જમ્મુમાં નેટવર્ક છે. ઓવર ગ્રાઉન્ડ વર્કર્સ નેટવર્ક બનાવવા માટે આવા લોકોની મદદ લેવામાં આવી રહી છે. જમ્મુમાં થયેલા આ આતંકવાદી હુમલા સ્થાનિક લોકોની મદદ વિના શક્ય નથી. આ હુમલા પાછળ લશ્કર-એ-તૈયબા અને પાકિસ્તાનના આતંકવાદીઓનો હાથ હતો
ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વેદ કહે છે, ‘આ હુમલો સંપૂર્ણ આયોજન સાથે કરવામાં આવ્યો છે.’ આ પાકિસ્તાનના ઈશારે કરવામાં આવ્યું છે. કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવ્યા પછી, પરિસ્થિતિ સામાન્ય થઈ ગઈ છે, તેને ખલેલ પહોંચાડવા માટે આ હુમલો કરવામાં આવ્યો છે. ‘આ હુમલા પાછળ લશ્કર-એ-તૈયબાનો હાથ છે. તે પાકિસ્તાનથી કાર્યરત છે. આજકાલ કાશ્મીરમાં 90% આતંકવાદીઓ પાકિસ્તાનથી આવી રહ્યા છે. પહેલા સ્થાનિક આતંકવાદીઓ હતા, તેથી તેઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નહોતા. તેઓ જાણે છે કે સ્થાનિક લોકોનો ધંધો ઠપ્પ થઈ જશે. પાકિસ્તાની આતંકવાદીઓ અને પાકિસ્તાનને કાશ્મીરના લોકો પ્રત્યે કોઈ સહાનુભૂતિ નથી. સેનાને તેમને ઘેરી લેવામાં 30 મિનિટ લાગી હોત, તેથી આતંકવાદીઓ 10-15 મિનિટમાં હુમલો કરીને ભાગી ગયા
દૈનિક ભાસ્કરે હુમલાની પેટર્ન અંગે નિવૃત્ત કર્નલ સુશીલ પઠાનિયા સાથે વાત કરી. મેં તેમને પૂછ્યું કે પહેલા આતંકવાદીઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરતા નહોતા. શું આ વખતે પ્રવાસીઓને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા છે તે આશ્ચર્યજનક છે? સુશીલ પઠાનિયા કહે છે, ‘મને આશ્ચર્ય નથી. આ તેમની પેટર્ન છે. આતંકવાદીઓ ઇચ્છે છે કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં શાંતિ ન રહે. ક્યારેક તેઓ પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરે છે, તો ક્યારેક સેના પર. આ ISIની પદ્ધતિ છે. હાલમાં, સુરક્ષા દળોને ઘેરાબંધી કરવામાં અને જવાબી કાર્યવાહી કરવામાં ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટનો સમય લાગે છે. આતંકવાદીઓ આ જાણે છે. એટલા માટે પહેલગામમાં માત્ર 10 થી 15 મિનિટમાં હુમલો કરવામાં આવ્યો. આ પછી તેઓ નાસી ગયા અને કોઈ સુરક્ષિત ઘરમાં છુપાઈ ગયા. ‘તેમણે આ સમયની ગણતરી પહેલાથી જ કરી હશે.’ અમેરિકાના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હમણાં જ ભારત આવ્યા છે. તેઓ આતંકવાદી હુમલા દ્વારા સંદેશ આપવા માંગે છે. તેમણે હંમેશા કાશ્મીરને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ચર્ચામાં રાખવું પડશે. આતંકવાદીઓએ સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે અમે તમારા પર ગમે ત્યાં હુમલો કરી શકીએ છીએ. પહેલા તેમને પાકિસ્તાનથી ઘૂસણખોરી કરાવવામાં આવે છે. રેકી કરવામાં આવે છે. સ્થાનિક સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે. તેમના દરેક જિલ્લામાં મોડ્યુલ છે. તેમને રોકવા માટે, નિયંત્રણ રેખા પર વધુ દળો તૈનાત કરવા પડશે. હ્યુમન ઈન્ટેલિજન્સમાં વધારો કરવો પડશે. જો કોઈ સ્થાનિક સમર્થનને કારણે આતંકવાદીઓ અટકી જાય છે, તો તેમને ઓળખવા મહત્વપૂર્ણ છે. તેમને પકડીને સજા આપવાની જરૂર છે. આ હુમલાનો હેતુ કાશ્મીરના પર્યટનને નુકસાન પહોંચાડવાનો
દરમિયાન, દક્ષિણ કાશ્મીરમાં સેવા આપી ચૂકેલા નિવૃત્ત લેફ્ટનન્ટ જનરલ સંજય કુલકર્ણી કહે છે કે, ‘આ હુમલો સમયને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવ્યો છે.’ અમેરિકન ઉપરાષ્ટ્રપતિ ભારત આવ્યા છે. આપણા પ્રધાનમંત્રી સાઉદી અરેબિયાના પ્રવાસે છે. પાકિસ્તાન પોતાના ઓવરગ્રાઉન્ડ વર્કર્સ દ્વારા આવા હુમલાઓ કરી રહ્યું છે. આ હુમલો ભારતને અપમાનિત કરવા અને હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો વચ્ચે તિરાડ પાડવા માટે કરવામાં આવ્યો છે. ‘પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, આતંકવાદીઓએ લોકોના નામ પૂછ્યા પછી તેમની હત્યા કરી છે.’ જો આતંકવાદીઓએ તેમને પસંદગીપૂર્વક માર્યા હોય, તો આ પણ ઘણું બધું કહી જાય છે. પહેલગામ એક ખીણ છે. આતંકવાદીઓ આવો હુમલો કરી શકે નહીં અને આ રીતે ભાગી ન શકે. પહેલગામ જ્યાં આવેલું છે તે સ્થળ કોઈ ટેકરી જંગલ નથી. ત્યાં લીલાછમ ખેતરો છે. ‘હવે હુમલા પછી સુરક્ષા દળો સર્ચ ઓપરેશન શરૂ કરશે.’ હવે સુરક્ષા દળો સમગ્ર કાશ્મીર ક્ષેત્રમાં કડક કાર્યવાહી શરૂ કરશે. આનાથી આ વિસ્તારના પ્રવાસનને અસર થશે. આતંકવાદીઓનો ઉદ્દેશ્ય કાશ્મીરના પર્યટનને નુકસાન પહોંચાડવાનો છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સક્રિય આતંકવાદી જૂથો
માર્ચ 2023માં, કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યસભામાં UAPA હેઠળ પ્રતિબંધિત આતંકવાદી સંગઠનો સંબંધિત માહિતી આપી હતી. 1. ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ (TRF): આ સંગઠન 2019માં અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું. સરકાર માને છે કે તે લશ્કર-એ-તૈયબાનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી સંગઠન છે. સૈનિકો અને નાગરિકોની હત્યા કરવા ઉપરાંત, આ આતંકવાદી સંગઠન સરહદ પારથી ડ્રગ્સ અને હથિયારોની દાણચોરીમાં પણ સામેલ રહ્યું છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરના આતંકવાદી સંગઠનોમાં ‘ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ’ (TRF) એક નવું નામ છે. 2019માં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 દૂર કર્યા પછી TRFની પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થયો છે. સુરક્ષા નિષ્ણાતો કહે છે કે સરહદ પારથી ISI હેન્ડલર્સે લશ્કર-એ-તૈયબાની મદદથી TRF ઉભું કર્યું હતું. ભૂતપૂર્વ ડીજીપી એસપી વેદના મતે, ટીઆરએફમાં કંઈ નવું નથી, ફક્ત જૈશ અને લશ્કરના કેડરોને નવું નામ આપવામાં આવ્યું છે. ISIની રણનીતિ મુજબ આ નામો બદલાતા રહે છે. 1990માં જમ્મુ અને કાશ્મીર લિબરેશન ફ્રન્ટની રચના થયા પછી પહેલી વાર કોઈ આતંકવાદી સંગઠનને બિન-ઈસ્લામિક જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. 2. પીપલ્સ એન્ટી ફાસિસ્ટ ફ્રન્ટ (PAFF): આ જૈશ-એ-મોહમ્મદનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી સંગઠન છે. આ પણ 2019માં બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે કાશ્મીરમાં યુવાનોને આતંકવાદી જૂથોમાં ભરતી કરવાનું અને તેમને શસ્ત્રોની તાલીમ આપવાનું કામ કરે છે. તે સુરક્ષા દળો, નેતાઓ અને લોકોને ધમકાવતો રહે છે. 3. જમ્મુ અને કાશ્મીર ગઝનવી ફોર્સ (JKGF): આ જૂથની રચના 2020માં કરવામાં આવી હતી. તેનું કામ લશ્કર અને જૈશ જેવા વિવિધ આતંકવાદી સંગઠનોના કેડરનો ઉપયોગ કરીને આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ કરવાનું છે. 4. કાશ્મીર ટાઈગર્સ (KT): કાશ્મીર ટાઈગર્સ પણ જૈશ-એ-મોહમ્મદનું એક પ્રોક્સી આતંકવાદી જૂથ છે. 8 જુલાઈ 2024ના રોજ કઠુઆમાં થયેલા હુમલાની જવાબદારી કાશ્મીર ટાઈગર્સે લીધી હતી. કઠુઆથી લગભગ 150 કિમી દૂર બિલ્લાવરના માશેદી ગામમાં આતંકવાદીઓએ સેનાના ટ્રક પર હુમલો કર્યો હતો. આ હુમલામાં 22 ગઢવાલ રાઈફલ્સના પાંચ સૈનિકો શહીદ થયા હતા.
