પહેલા આ વીડિયો જુઓ… પહેલગામની બૈસરન ઘાટીમાં પ્રવાસીઓ ફોટો લઈ રહ્યા હતા, વીડિયો બનાવી રહ્યા હતા, એડવેન્ચર એક્ટિવિટી કરી રહ્યા હતા. ત્યારે જ ગોળીઓ ચાલવા લાગી. ફાયરિંગ વાળી જગ્યાથી દૂર પ્રવાસીઓ પર કોઈ અસર નહોતી થઈ. તેઓ પોતાની મસ્તીમાં મગ્ન હતા. થોડી વારમાં જ તેમને પણ સમજાઈ ગયું કે હુમલો થયો છે. જંગલની તરફથી આવેલા આતંકવાદીઓએ ગોળીઓ વરસાવવાનું શરૂ કરી દીધું. 10થી 15 મિનિટમાં 26 લોકોને મારી નાખ્યા. પછી પાછા જંગલમાં ગાયબ થઈ ગયા. તેમનો હજુ સુધી પત્તો નથી લાગ્યો. આતંકવાદીઓએ હુમલા માટે બૈરસન ઘાટીને કેમ પસંદ કરી, ત્યાં કેવી રીતે પહોંચ્યા તેની તપાસ કરતાં ભાસ્કરની ટીમ પહેલગામ પહોંચી. ગ્રાઉન્ડ ઝીરોની તપાસ ઉપરાંત અમે ડિફેન્સ એક્સપર્ટ્સ, સિક્યોરિટી ફોર્સના સ્રોતો અને પ્રત્યક્ષદર્શીઓ સાથે વાત કરી. તપાસમાં સમજાયું કે પહેલાં ફાયરિંગ જંગલની તરફથી જ શરૂ થઈ. એટલે જંગલની તરફ હાજર પ્રવાસીઓ સૌથી પહેલા આતંકવાદીઓના નિશાન બન્યા. જંગલમાંથી પસાર થતો આ રસ્તો પહાડોમાંથી થઈને ત્રાલ અને કિશ્તવાડ સાથે જોડાય છે. આ બંને જિલ્લાઓ આતંકવાદનો ગઢ રહ્યા છે. આતંકવાદીઓ ત્રાલના જંગલોમાંથી આવ્યા હતા. પહેલગામથી ત્રાલનો રસ્તો રોડ મારફતે લગભગ 55 કિમી છે, પરંતુ જંગલના રસ્તે આ અંતર લગભગ 20 કિમી રહી જાય છે. આતંકવાદીઓએ આનો જ ફાયદો ઉઠાવ્યો. હાલમાં પહેલગામના રસ્તાઓ ખાલી છે. ક્યાંય પણ પ્રવાસીઓ નથી. માર્કેટમાં દુકાનો, હોટલો અને રેસ્ટોરન્ટ બધું બંધ છે. ખાલી રસ્તાઓમાંથી પસાર થતાં અમે બૈસરન ઘાટી પહોંચ્યા. એન્ટ્રી પોઇન્ટ પર કેટલાક ઘોડેસવારો ઊભા મળ્યા, પરંતુ થોડી વારમાં તેઓ પણ ચાલ્યા ગયા. વાંચો, પહેલગામથી ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ… ‘સ્થાનિક સહયોગ વિના આટલો મોટો હુમલો શક્ય નથી’ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઓના સૂત્રો જણાવે છે કે આતંકવાદીઓને સ્થાનિક સહયોગ મળી રહ્યો હતો. તેના વિના આટલો મોટો હુમલો શક્ય નથી. અનંતનાગ પોલીસ અને તપાસ કરી રહેલી એજન્સીઓએ અત્યાર સુધીમાં 200થી વધુ લોકોની પૂછપરછ કરી છે. આમાં ઘાટી સુધી પ્રવાસીઓને લઈ જનારા ગાઈડ, ઘોડેસવારો, ચા-મેગી વેચનારા, એક્ટિવિટી કરાવનારા અને દુકાનદારો સામેલ છે. આ બધાને કહેવામાં આવ્યું છે કે તપાસ ચાલતી હોય ત્યાં સુધી તેમણે મીડિયા સાથે વાત નહીં કરવાની. જોકે, અમે અહીં કેટલાક દુકાનદારો સાથે વાત કરી. તેઓ જણાવે છે, ‘પહેલગામમાં એપ્રિલથી નવેમ્બર સુધી પીક સીઝન હોય છે. આ ફેમસ ટૂરિસ્ટ સ્પોટ છે, એટલે દુકાનોનું ભાડું ખૂબ વધારે છે. 300થી વધુ દુકાનો છે. બધી બંધ છે. બૈસરન ઘાટીમાં ખાવા-પીવાની વસ્તુઓ વેચનારા, ઘોડેસવારો, બાઇક વાળા લગભગ 200 લોકો કામ કરે છે. હુમલા બાદ બધા ઘરે ચાલ્યા ગયા.’ ઇન્ટેલિજન્સ યુનિટના અધિકારીઓ હુમલાનો વીડિયો બનાવનારાઓ અને પ્રવાસીઓની મદદ કરનારાઓની પણ પૂછપરછ કરી રહ્યા છે. ઘાટીના ટૂરિઝમ સાથે જોડાયેલા બધા સ્થાનિક લોકોના ફોન નંબરની પણ વિગતો તપાસવામાં આવી રહી છે. બાળકોને ખભા પર ઉઠાવીને ભાગ્યા, ગાઈડ સજ્જાદનો વીડિયો વાયરલ
હુમલા સમયનો એક વીડિયો વાયરલ થયો હતો, જેમાં એક કાશ્મીરી બાળકને ખભા પર ઉઠાવીને ભાગી રહ્યો છે. આ પહેલગામના સજ્જાદ અહમદ ભટ છે. સજ્જાદ જણાવે છે, ‘હું ટૂરિસ્ટ ગાઈડ છું. શાલ પણ વેચું છું. હુમલો થયો ત્યારે ઘરે હતો. જાણવા મળ્યું કે બૈસરન ઘાટીમાં અટેક થયો છે. ઘણા લોકો ઘાયલ છે.’ ‘હું તરત જ ત્યાં પહોંચ્યો. ત્યાં લોકો ભાગી રહ્યા હતા. તેઓ ગભરાયેલા હતા. પાણી માંગી રહ્યા હતા. મેં તેમને પાણી પીવડાવ્યું. ત્યાં બીજા સ્થાનિક લોકો પણ હાજર હતા. અમારી પાસે ઘાયલોને નીચે લાવવાનું કોઈ સાધન નહોતું. એટલે અમે તેમને ખભા પર બેસાડ્યા અને નીચેની તરફ ભાગ્યા. 10-15 લોકોને ઘોડા પર હોસ્પિટલ લઈ ગયા. ત્યારે જ કોઈએ મારો વીડિયો બનાવી લીધો અને તે વાયરલ થઈ ગયો.’ ‘લોકોને લાગે છે કે માત્ર હું જ ઘાયલોને ખભા પર લઈ ગયો હતો. આવું કરનારા ઘણા લોકો છે. હું બાળકો અને બીજા કેટલાક લોકોને લઈ ગયો.’ હુમલા વિશે સજ્જાદ કહે છે, ‘અહીં માત્ર પ્રવાસીઓની હત્યા નથી થઈ, પરંતુ કાશ્મીરિયતની હત્યા થઈ છે. બધા પ્રવાસીઓ અમારા પરિવારનો ભાગ છે. આ કોણ સમજશે કે કાશ્મીર કેટલું દુઃખી છે.’ ‘આતંકવાદીઓએ પહેલાં પહાડીઓ પરથી ગોળીઓ વરસાવી’
સજ્જાદની જેમ જ નજાકત અહમદ શાહે 11 પ્રવાસીઓને બચાવ્યા. બધા પ્રવાસીઓ છત્તીસગઢના હતા. નજાકત કહે છે, ‘હું 3-4 મહિના શાલ વેચવા છત્તીસગઢ જાઉં છું. બાકીના સમયે ટૂરિસ્ટ ગાઈડનું કામ કરું છું. છત્તીસગઢથી આવેલા પ્રવાસીઓ મારા ઓળખીતા હતા. આમાં 4 કપલ અને 3 બાળકો હતા. બધા 17 તારીખે જમ્મુ આવ્યા હતા. મેં તેમને ગુલમર્ગ અને જમ્મુ ફેરવ્યા. છેલ્લે પહેલગામ લઈ આવ્યો હતો.’ ‘અમે ઘોડા પર 12:30 વાગ્યે બૈસરન ઘાટી પહોંચ્યા. ત્યાં બાળકો સાથે રમી રહ્યા હતા. તે સમયે ઘાટીમાં 1-2 હજાર પ્રવાસીઓ હતા. ત્યારે જ 2-3 વાર ફાયરિંગ થયું. પ્રવાસીઓએ મને પૂછ્યું કે શું થઈ રહ્યું છે. મને લાગ્યું કે બાળકો ફટાકડા ફોડી રહ્યા હશે. પછી બધા લોકો ચીસો પાડવા લાગ્યા. અમે લોકો જમીન પર સૂઈ ગયા.’ ‘પછી મેં બાળકોને ઉઠાવ્યા. એકને ખોળામાં લીધો, બીજાને પીઠ પર બેસાડ્યો. એક બાળકને હાથથી પકડ્યો. બધા લોકોને સાથે લીધા. અમે ભાગતા-ભાગતા નીચે પહેલગામ પહોંચ્યા. નીચે આવીને ખબર પડી કે એક મહિલા ઉપર જ રહી ગઈ છે. હું ફરીથી બૈસરન ઘાટી ગયો અને તેમને પણ લઈને નીચે આવ્યો.’ ફાયરિંગ કઈ તરફથી થઈ રહ્યું હતું? આ સવાલ પર નજાકત અહમદ જણાવે છે, ‘અમે જ્યાં ઊભા હતા, તેની બીજી બાજુથી ફાયરિંગ શરૂ થયું હતું. પહેલા આતંકવાદીઓ પહાડી પરથી ગોળીઓ વરસાવી રહ્યા હતા. ત્યારબાદ અલગ-અલગ દિશાઓથી ફાયરિંગ થવા લાગ્યું. અમે તો કોઈને જોઈ નહોતા શક્યા. અમે તરત જ બાળકોને લઈને નીચે ઉતરી આવ્યા હતા. મારી જવાબદારી પર 11 લોકો આવ્યા હતા. મેં વિચારી લીધું હતું કે ભલે મારો જીવ જાય, પણ તેમને કંઈ ન થવું જોઈએ. છેવટે બધા લોકો બચી ગયા. પછી મેં તેમને શ્રીનગર સુધી મૂકી દીધા.’ 5 કિમી દૂર CRPFનો કેમ્પ, પરંતુ બૈસરન ઘાટીમાં સિક્યોરિટી નહીં
રિટાયર્ડ બ્રિગેડિયર વિજય સાગર શ્રીનગર ઉપરાંત નોર્થ કાશ્મીરમાં તૈનાત રહ્યા છે. હાલમાં જમ્મુમાં રહે છે. અમે તેમની સાથે હુમલાની પદ્ધતિ અને લોકેશન વિશે વાત કરી. તેઓ જણાવે છે, ‘આતંકવાદીઓને ખબર હતી કે બૈસરન ઘાટીમાં સિક્યોરિટી નથી હોતી. આસપાસ સીસીટીવી કેમેરા પણ નથી. ઘાટીથી લગભગ 5 કિમી દૂર પહાડી નીચે CRPFનો કેમ્પ છે. તેમને પણ ઘટનાસ્થળે પહોંચતા અડધો કલાક લાગી શકે છે. બૈસરન ઘાટી સુધી માત્ર પગપાળા અથવા ઘોડા અને ATV બાઇક્સથી જ જઈ શકાય છે. એટલે સિક્યોરિટી ફોર્સ પહોંચે તે પહેલાં આતંકવાદીઓ જંગલના રસ્તે ભાગી નીકળ્યા.’ ડિફેન્સ એક્સપર્ટ બોલ્યા – ત્રાલનું જંગલ આતંકવાદીઓનો ગઢ, બૈસરન ઘાટીથી સૌથી નજીક
અમે રિટાયર્ડ બ્રિગેડિયર વિજય સાગરને પૂછ્યું કે આખરે આતંકવાદીઓ કેવી રીતે સરળતાથી બૈસરન ઘાટી સુધી પહોંચી ગયા, ત્યારબાદ ક્યાં ગાયબ થઈ ગયા? તેઓ જણાવે છે, ‘બૈસરન ઘાટી બે તરફથી પહાડોથી ઘેરાયેલી છે. બંને તરફ જંગલો છે. ડાબી તરફનું જંગલ કિશ્તવાડ સુધી ફેલાયેલી પહાડીનું છે. જમણી તરફ ત્રાલ વાળા જંગલોની પહાડી હતી. વિજય સાગર જણાવે છે, ‘ત્રાલનું જંગલ પાકિસ્તાની અને સ્થાનિક સમર્થન ધરાવતા આતંકવાદીઓનો ગઢ છે. અહીંથી જ તેમને સપોર્ટ મળે છે. આ બૈસરન ઘાટીને અડીને આવેલું છે. આતંકવાદીઓ માટે છુપાવવાની સૌથી સલામત જગ્યા ત્રાલનું જંગલ જ છે. મને લાગે છે કે તે જ રસ્તેથી આતંકવાદીઓ બૈસરન ઘાટીમાં આવ્યા હશે.’ ‘છેલ્લા 3-4 વર્ષથી કાશ્મીરમાં ટૂરિઝમ સારું થઈ રહ્યું છે. આનાથી બમ્પર નફો થઈ રહ્યો છે. હવે પહેલગામ સંપૂર્ણપણે ખાલી થઈ ગયું છે. અહીં પીક સીઝનમાં ટૂરિઝમથી દરરોજ 2 કરોડ રૂપિયાની કમાણી થઈ જાય છે.’ ‘જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આજ સુધી કોઈ પ્રવાસી પર હુમલો નથી થયો. પહેલી વાર આતંકવાદીઓએ પ્રવાસીઓને ટાર્ગેટ બનાવ્યા છે. આ પહેલાં ક્યારેક-ક્યારેક હુમલા દરમિયાન ફાયરિંગમાં ભૂલથી કોઈ પ્રવાસી નિશાન પર આવી જતો હતો. ક્યારેય જાણીજોઈને પ્રવાસીઓને ટાર્ગેટ નહોતા કરાયા. મારું માનવું છે કે આમાં માત્ર પાકિસ્તાનની ભૂમિકા નથી. આમાં ક્યાંક ને ક્યાંક ચીનની ભૂમિકા હોઈ શકે છે.’ ‘અમેરિકાના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ જેડી વેન્સ ભારત આવ્યા હતા. મોટા પાયે રોકાણની વાત થવાની હતી. સાઉદી અરેબિયામાં પણ ભારત સાથે બિઝનેસની વાત ચાલી રહી હતી. આ હુમલાના કારણ અને સમયને ધ્યાનથી જોઈશું ત્યારે આખો મામલો સમજાશે. એટલે મારું માનવું છે કે ચીનના કહેવા પર પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્સી ISIએ પહેલી વાર પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરાવ્યો છે.’ ‘કાશ્મીરમાં પ્રવાસીઓ વધ્યા, એટલે પાકિસ્તાને હુમલો કરાવ્યો’
ડિફેન્સ એક્સપર્ટ સંજય કુલકર્ણી જણાવે છે, ‘આ હુમલામાં પાકિસ્તાનનો જ હાથ છે. આર્ટિકલ-370 હટ્યો તો અફવા ફેલાઈ કે હવે બહારના લોકો કાશ્મીરમાં આવીને વસી જશે. અહીં જમીન લેશે. ISIના સમર્થનથી આતંકવાદી સંગઠનો ઇચ્છે છે કે કાશ્મીરના લોકોમાં ભય પેદા કરે જેથી તેમને આર્ટિકલ-370 હટાવવાનો વિરોધ યાદ રહે.’ ‘બૈસરનમાં તો આતંકી વારદાત સમયે સેંકડો લોકો હતા. દુકાનદારો હતા, પરંતુ જેમ મુંબઈમાં કસાબને પકડવામાં આવ્યો હતો, એવી કોઈ કોશિશ નહોતી કરાઈ. અહીં કોઈની હિંમત જ નહોતી થઈ.’ ‘એટલે હું કહી રહ્યો છું કે સ્થાનિક સમર્થન વિના આ હુમલો શક્ય નથી. હુમલો બપોરના સમયે થયો. આવા સમયે આતંકવાદીઓને ટ્રેસ કરવું સરળ હોય છે. આ કેસમાં એવું નહોતું થયું. પાકિસ્તાની અને સ્થાનિક આતંકવાદીઓએ મળીને આ હુમલો કર્યો. બૈસરન ઘાટીમાં પોલીસ નહોતી. કોઈ પોલીસ પિકેટ નથી, જ્યારે એવું હોવું જોઈતું હતું. પાકિસ્તાને કાશ્મીરમાં આતંકવાદ માટે કરોડો રૂપિયા ખર્ચ્યા છે, તેનો હેતુ છે કે તે બરબાદ ન થાય. છેલ્લા 4-5 વર્ષમાં ટૂરિઝમથી લોકોની કમાણી થવા લાગી છે. આ ઘટનાથી આતંકવાદીઓએ સ્થાનિક કાશ્મીરીઓને પણ ચેતવણી આપી છે કે તમે લોકો માત્ર પૈસા કમાવામાં જ ધ્યાન ન રાખો. તમારા હેતુને યાદ રાખો.’ હુમલામાં સામેલ આતંકવાદીઓમાંથી એક અનંતનાગનો હુમલામાં સામેલ આતંકવાદી આદિલ હુસૈન અનંતનાગનો રહેવાસી છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આદિલ 2018 માં આતંકવાદી તાલીમ લેવા માટે પાકિસ્તાન ગયો હતો. એવી શંકા છે કે તે નવેમ્બર અથવા ડિસેમ્બર 2024 માં પૂંછ અથવા રાજૌરીને અડીને આવેલી સરહદથી ઘૂસણખોરી કરીને કાશ્મીરમાં પ્રવેશ્યો હતો. એવું પણ બહાર આવ્યું છે કે તે લાંબા સમય સુધી ટેકરીઓમાં છુપાયેલો રહ્યો હતો. સુરક્ષા એજન્સીઓએ આદિલ સહિત ત્રણ આતંકવાદીઓના સ્કેચ જાહેર કર્યા છે. પીએમએ કહ્યું- આતંકવાદીઓને તેમની કલ્પના કરતાં પણ મોટી સજા મળશે
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ બિહારમાં એક રેલી દરમિયાન કહ્યું, ‘હું ખૂબ જ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહેવા માંગુ છું કે આ આતંકવાદીઓ અને આ હુમલાનું કાવતરું ઘડનારાઓને તેમની કલ્પના કરતાં પણ મોટી સજા મળશે, તેમને ચોક્કસ સજા મળશે.’ હવે આતંકવાદીઓના બાકી રહેલા ઠેકાણાઓનો નાશ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. 140 કરોડ ભારતીયોની ઇચ્છાશક્તિ હવે આતંકના આકાઓની કમર તોડી નાખશે. સરકારે સ્વીકાર્યું કે સુરક્ષામાં ખામી હતી
કેન્દ્ર સરકારે ગુરુવારે સ્વીકાર્યું કે પહેલગામ હુમલામાં સુરક્ષામાં ખામી હતી. સર્વપક્ષીય બેઠક બાદ સંસદીય બાબતોના મંત્રી કિરેન રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે આઈબી અને ગૃહ મંત્રાલયના અધિકારીઓએ વિપક્ષી નેતાઓને બેઠકમાં સુરક્ષામાં ખામી અંગે માહિતી આપી હતી. વિપક્ષે કહ્યું કે તેઓ સરકારની સાથે છે. બેઠક બાદ રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે સરકારને દરેક કાર્યવાહી પર સંપૂર્ણ સમર્થન છે. રાહુલ શુક્રવારે અનંતનાગમાં હુમલામાં ઘાયલ થયેલા લોકોની પણ મુલાકાત લેશે. આર્મી ચીફ શ્રીનગરની મુલાકાત લેશે, ટોચના કમાન્ડરોને મળશે
ભારતીય સેના પ્રમુખ જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદી 25 એપ્રિલે શ્રીનગરની મુલાકાત લેશે. તેઓ પહેલગામ હુમલાને પગલે સુરક્ષા પરિસ્થિતિની સમીક્ષા કરશે. સ્થાનિક લશ્કરી રચનાઓના ટોચના કમાન્ડરો જનરલ દ્વિવેદીને બ્રીફ કરશે. ઉપરાંત, તેઓ કાશ્મીર અને નિયંત્રણ રેખા (LoC) માં ચાલી રહેલા આતંકવાદ વિરોધી કામગીરી વિશે માહિતી આપશે. ઇસ્લામાબાદમાં ભારતીય હાઇ કમિશનની બહાર અંધાધૂંધી
ઇસ્લામાબાદમાં ભારતીય હાઇ કમિશનની બહાર હંગામો થયો. પાકિસ્તાની પત્રકાર શફકત અલીએ તેનો વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર શેર કર્યો છે. હાઈ કમિશનની બહાર મોટી સંખ્યામાં લોકો એકઠા થયા અને ગેટ તોડીને અંદર પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કર્યો. હંગામો મચાવનારા લોકોએ ભારત વિરોધી નારા પણ લગાવ્યા.
પહેલા આ વીડિયો જુઓ… પહેલગામની બૈસરન ઘાટીમાં પ્રવાસીઓ ફોટો લઈ રહ્યા હતા, વીડિયો બનાવી રહ્યા હતા, એડવેન્ચર એક્ટિવિટી કરી રહ્યા હતા. ત્યારે જ ગોળીઓ ચાલવા લાગી. ફાયરિંગ વાળી જગ્યાથી દૂર પ્રવાસીઓ પર કોઈ અસર નહોતી થઈ. તેઓ પોતાની મસ્તીમાં મગ્ન હતા. થોડી વારમાં જ તેમને પણ સમજાઈ ગયું કે હુમલો થયો છે. જંગલની તરફથી આવેલા આતંકવાદીઓએ ગોળીઓ વરસાવવાનું શરૂ કરી દીધું. 10થી 15 મિનિટમાં 26 લોકોને મારી નાખ્યા. પછી પાછા જંગલમાં ગાયબ થઈ ગયા. તેમનો હજુ સુધી પત્તો નથી લાગ્યો. આતંકવાદીઓએ હુમલા માટે બૈરસન ઘાટીને કેમ પસંદ કરી, ત્યાં કેવી રીતે પહોંચ્યા તેની તપાસ કરતાં ભાસ્કરની ટીમ પહેલગામ પહોંચી. ગ્રાઉન્ડ ઝીરોની તપાસ ઉપરાંત અમે ડિફેન્સ એક્સપર્ટ્સ, સિક્યોરિટી ફોર્સના સ્રોતો અને પ્રત્યક્ષદર્શીઓ સાથે વાત કરી. તપાસમાં સમજાયું કે પહેલાં ફાયરિંગ જંગલની તરફથી જ શરૂ થઈ. એટલે જંગલની તરફ હાજર પ્રવાસીઓ સૌથી પહેલા આતંકવાદીઓના નિશાન બન્યા. જંગલમાંથી પસાર થતો આ રસ્તો પહાડોમાંથી થઈને ત્રાલ અને કિશ્તવાડ સાથે જોડાય છે. આ બંને જિલ્લાઓ આતંકવાદનો ગઢ રહ્યા છે. આતંકવાદીઓ ત્રાલના જંગલોમાંથી આવ્યા હતા. પહેલગામથી ત્રાલનો રસ્તો રોડ મારફતે લગભગ 55 કિમી છે, પરંતુ જંગલના રસ્તે આ અંતર લગભગ 20 કિમી રહી જાય છે. આતંકવાદીઓએ આનો જ ફાયદો ઉઠાવ્યો. હાલમાં પહેલગામના રસ્તાઓ ખાલી છે. ક્યાંય પણ પ્રવાસીઓ નથી. માર્કેટમાં દુકાનો, હોટલો અને રેસ્ટોરન્ટ બધું બંધ છે. ખાલી રસ્તાઓમાંથી પસાર થતાં અમે બૈસરન ઘાટી પહોંચ્યા. એન્ટ્રી પોઇન્ટ પર કેટલાક ઘોડેસવારો ઊભા મળ્યા, પરંતુ થોડી વારમાં તેઓ પણ ચાલ્યા ગયા. વાંચો, પહેલગામથી ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ… ‘સ્થાનિક સહયોગ વિના આટલો મોટો હુમલો શક્ય નથી’ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઓના સૂત્રો જણાવે છે કે આતંકવાદીઓને સ્થાનિક સહયોગ મળી રહ્યો હતો. તેના વિના આટલો મોટો હુમલો શક્ય નથી. અનંતનાગ પોલીસ અને તપાસ કરી રહેલી એજન્સીઓએ અત્યાર સુધીમાં 200થી વધુ લોકોની પૂછપરછ કરી છે. આમાં ઘાટી સુધી પ્રવાસીઓને લઈ જનારા ગાઈડ, ઘોડેસવારો, ચા-મેગી વેચનારા, એક્ટિવિટી કરાવનારા અને દુકાનદારો સામેલ છે. આ બધાને કહેવામાં આવ્યું છે કે તપાસ ચાલતી હોય ત્યાં સુધી તેમણે મીડિયા સાથે વાત નહીં કરવાની. જોકે, અમે અહીં કેટલાક દુકાનદારો સાથે વાત કરી. તેઓ જણાવે છે, ‘પહેલગામમાં એપ્રિલથી નવેમ્બર સુધી પીક સીઝન હોય છે. આ ફેમસ ટૂરિસ્ટ સ્પોટ છે, એટલે દુકાનોનું ભાડું ખૂબ વધારે છે. 300થી વધુ દુકાનો છે. બધી બંધ છે. બૈસરન ઘાટીમાં ખાવા-પીવાની વસ્તુઓ વેચનારા, ઘોડેસવારો, બાઇક વાળા લગભગ 200 લોકો કામ કરે છે. હુમલા બાદ બધા ઘરે ચાલ્યા ગયા.’ ઇન્ટેલિજન્સ યુનિટના અધિકારીઓ હુમલાનો વીડિયો બનાવનારાઓ અને પ્રવાસીઓની મદદ કરનારાઓની પણ પૂછપરછ કરી રહ્યા છે. ઘાટીના ટૂરિઝમ સાથે જોડાયેલા બધા સ્થાનિક લોકોના ફોન નંબરની પણ વિગતો તપાસવામાં આવી રહી છે. બાળકોને ખભા પર ઉઠાવીને ભાગ્યા, ગાઈડ સજ્જાદનો વીડિયો વાયરલ
હુમલા સમયનો એક વીડિયો વાયરલ થયો હતો, જેમાં એક કાશ્મીરી બાળકને ખભા પર ઉઠાવીને ભાગી રહ્યો છે. આ પહેલગામના સજ્જાદ અહમદ ભટ છે. સજ્જાદ જણાવે છે, ‘હું ટૂરિસ્ટ ગાઈડ છું. શાલ પણ વેચું છું. હુમલો થયો ત્યારે ઘરે હતો. જાણવા મળ્યું કે બૈસરન ઘાટીમાં અટેક થયો છે. ઘણા લોકો ઘાયલ છે.’ ‘હું તરત જ ત્યાં પહોંચ્યો. ત્યાં લોકો ભાગી રહ્યા હતા. તેઓ ગભરાયેલા હતા. પાણી માંગી રહ્યા હતા. મેં તેમને પાણી પીવડાવ્યું. ત્યાં બીજા સ્થાનિક લોકો પણ હાજર હતા. અમારી પાસે ઘાયલોને નીચે લાવવાનું કોઈ સાધન નહોતું. એટલે અમે તેમને ખભા પર બેસાડ્યા અને નીચેની તરફ ભાગ્યા. 10-15 લોકોને ઘોડા પર હોસ્પિટલ લઈ ગયા. ત્યારે જ કોઈએ મારો વીડિયો બનાવી લીધો અને તે વાયરલ થઈ ગયો.’ ‘લોકોને લાગે છે કે માત્ર હું જ ઘાયલોને ખભા પર લઈ ગયો હતો. આવું કરનારા ઘણા લોકો છે. હું બાળકો અને બીજા કેટલાક લોકોને લઈ ગયો.’ હુમલા વિશે સજ્જાદ કહે છે, ‘અહીં માત્ર પ્રવાસીઓની હત્યા નથી થઈ, પરંતુ કાશ્મીરિયતની હત્યા થઈ છે. બધા પ્રવાસીઓ અમારા પરિવારનો ભાગ છે. આ કોણ સમજશે કે કાશ્મીર કેટલું દુઃખી છે.’ ‘આતંકવાદીઓએ પહેલાં પહાડીઓ પરથી ગોળીઓ વરસાવી’
સજ્જાદની જેમ જ નજાકત અહમદ શાહે 11 પ્રવાસીઓને બચાવ્યા. બધા પ્રવાસીઓ છત્તીસગઢના હતા. નજાકત કહે છે, ‘હું 3-4 મહિના શાલ વેચવા છત્તીસગઢ જાઉં છું. બાકીના સમયે ટૂરિસ્ટ ગાઈડનું કામ કરું છું. છત્તીસગઢથી આવેલા પ્રવાસીઓ મારા ઓળખીતા હતા. આમાં 4 કપલ અને 3 બાળકો હતા. બધા 17 તારીખે જમ્મુ આવ્યા હતા. મેં તેમને ગુલમર્ગ અને જમ્મુ ફેરવ્યા. છેલ્લે પહેલગામ લઈ આવ્યો હતો.’ ‘અમે ઘોડા પર 12:30 વાગ્યે બૈસરન ઘાટી પહોંચ્યા. ત્યાં બાળકો સાથે રમી રહ્યા હતા. તે સમયે ઘાટીમાં 1-2 હજાર પ્રવાસીઓ હતા. ત્યારે જ 2-3 વાર ફાયરિંગ થયું. પ્રવાસીઓએ મને પૂછ્યું કે શું થઈ રહ્યું છે. મને લાગ્યું કે બાળકો ફટાકડા ફોડી રહ્યા હશે. પછી બધા લોકો ચીસો પાડવા લાગ્યા. અમે લોકો જમીન પર સૂઈ ગયા.’ ‘પછી મેં બાળકોને ઉઠાવ્યા. એકને ખોળામાં લીધો, બીજાને પીઠ પર બેસાડ્યો. એક બાળકને હાથથી પકડ્યો. બધા લોકોને સાથે લીધા. અમે ભાગતા-ભાગતા નીચે પહેલગામ પહોંચ્યા. નીચે આવીને ખબર પડી કે એક મહિલા ઉપર જ રહી ગઈ છે. હું ફરીથી બૈસરન ઘાટી ગયો અને તેમને પણ લઈને નીચે આવ્યો.’ ફાયરિંગ કઈ તરફથી થઈ રહ્યું હતું? આ સવાલ પર નજાકત અહમદ જણાવે છે, ‘અમે જ્યાં ઊભા હતા, તેની બીજી બાજુથી ફાયરિંગ શરૂ થયું હતું. પહેલા આતંકવાદીઓ પહાડી પરથી ગોળીઓ વરસાવી રહ્યા હતા. ત્યારબાદ અલગ-અલગ દિશાઓથી ફાયરિંગ થવા લાગ્યું. અમે તો કોઈને જોઈ નહોતા શક્યા. અમે તરત જ બાળકોને લઈને નીચે ઉતરી આવ્યા હતા. મારી જવાબદારી પર 11 લોકો આવ્યા હતા. મેં વિચારી લીધું હતું કે ભલે મારો જીવ જાય, પણ તેમને કંઈ ન થવું જોઈએ. છેવટે બધા લોકો બચી ગયા. પછી મેં તેમને શ્રીનગર સુધી મૂકી દીધા.’ 5 કિમી દૂર CRPFનો કેમ્પ, પરંતુ બૈસરન ઘાટીમાં સિક્યોરિટી નહીં
રિટાયર્ડ બ્રિગેડિયર વિજય સાગર શ્રીનગર ઉપરાંત નોર્થ કાશ્મીરમાં તૈનાત રહ્યા છે. હાલમાં જમ્મુમાં રહે છે. અમે તેમની સાથે હુમલાની પદ્ધતિ અને લોકેશન વિશે વાત કરી. તેઓ જણાવે છે, ‘આતંકવાદીઓને ખબર હતી કે બૈસરન ઘાટીમાં સિક્યોરિટી નથી હોતી. આસપાસ સીસીટીવી કેમેરા પણ નથી. ઘાટીથી લગભગ 5 કિમી દૂર પહાડી નીચે CRPFનો કેમ્પ છે. તેમને પણ ઘટનાસ્થળે પહોંચતા અડધો કલાક લાગી શકે છે. બૈસરન ઘાટી સુધી માત્ર પગપાળા અથવા ઘોડા અને ATV બાઇક્સથી જ જઈ શકાય છે. એટલે સિક્યોરિટી ફોર્સ પહોંચે તે પહેલાં આતંકવાદીઓ જંગલના રસ્તે ભાગી નીકળ્યા.’ ડિફેન્સ એક્સપર્ટ બોલ્યા – ત્રાલનું જંગલ આતંકવાદીઓનો ગઢ, બૈસરન ઘાટીથી સૌથી નજીક
અમે રિટાયર્ડ બ્રિગેડિયર વિજય સાગરને પૂછ્યું કે આખરે આતંકવાદીઓ કેવી રીતે સરળતાથી બૈસરન ઘાટી સુધી પહોંચી ગયા, ત્યારબાદ ક્યાં ગાયબ થઈ ગયા? તેઓ જણાવે છે, ‘બૈસરન ઘાટી બે તરફથી પહાડોથી ઘેરાયેલી છે. બંને તરફ જંગલો છે. ડાબી તરફનું જંગલ કિશ્તવાડ સુધી ફેલાયેલી પહાડીનું છે. જમણી તરફ ત્રાલ વાળા જંગલોની પહાડી હતી. વિજય સાગર જણાવે છે, ‘ત્રાલનું જંગલ પાકિસ્તાની અને સ્થાનિક સમર્થન ધરાવતા આતંકવાદીઓનો ગઢ છે. અહીંથી જ તેમને સપોર્ટ મળે છે. આ બૈસરન ઘાટીને અડીને આવેલું છે. આતંકવાદીઓ માટે છુપાવવાની સૌથી સલામત જગ્યા ત્રાલનું જંગલ જ છે. મને લાગે છે કે તે જ રસ્તેથી આતંકવાદીઓ બૈસરન ઘાટીમાં આવ્યા હશે.’ ‘છેલ્લા 3-4 વર્ષથી કાશ્મીરમાં ટૂરિઝમ સારું થઈ રહ્યું છે. આનાથી બમ્પર નફો થઈ રહ્યો છે. હવે પહેલગામ સંપૂર્ણપણે ખાલી થઈ ગયું છે. અહીં પીક સીઝનમાં ટૂરિઝમથી દરરોજ 2 કરોડ રૂપિયાની કમાણી થઈ જાય છે.’ ‘જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આજ સુધી કોઈ પ્રવાસી પર હુમલો નથી થયો. પહેલી વાર આતંકવાદીઓએ પ્રવાસીઓને ટાર્ગેટ બનાવ્યા છે. આ પહેલાં ક્યારેક-ક્યારેક હુમલા દરમિયાન ફાયરિંગમાં ભૂલથી કોઈ પ્રવાસી નિશાન પર આવી જતો હતો. ક્યારેય જાણીજોઈને પ્રવાસીઓને ટાર્ગેટ નહોતા કરાયા. મારું માનવું છે કે આમાં માત્ર પાકિસ્તાનની ભૂમિકા નથી. આમાં ક્યાંક ને ક્યાંક ચીનની ભૂમિકા હોઈ શકે છે.’ ‘અમેરિકાના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ જેડી વેન્સ ભારત આવ્યા હતા. મોટા પાયે રોકાણની વાત થવાની હતી. સાઉદી અરેબિયામાં પણ ભારત સાથે બિઝનેસની વાત ચાલી રહી હતી. આ હુમલાના કારણ અને સમયને ધ્યાનથી જોઈશું ત્યારે આખો મામલો સમજાશે. એટલે મારું માનવું છે કે ચીનના કહેવા પર પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્સી ISIએ પહેલી વાર પ્રવાસીઓ પર હુમલો કરાવ્યો છે.’ ‘કાશ્મીરમાં પ્રવાસીઓ વધ્યા, એટલે પાકિસ્તાને હુમલો કરાવ્યો’
ડિફેન્સ એક્સપર્ટ સંજય કુલકર્ણી જણાવે છે, ‘આ હુમલામાં પાકિસ્તાનનો જ હાથ છે. આર્ટિકલ-370 હટ્યો તો અફવા ફેલાઈ કે હવે બહારના લોકો કાશ્મીરમાં આવીને વસી જશે. અહીં જમીન લેશે. ISIના સમર્થનથી આતંકવાદી સંગઠનો ઇચ્છે છે કે કાશ્મીરના લોકોમાં ભય પેદા કરે જેથી તેમને આર્ટિકલ-370 હટાવવાનો વિરોધ યાદ રહે.’ ‘બૈસરનમાં તો આતંકી વારદાત સમયે સેંકડો લોકો હતા. દુકાનદારો હતા, પરંતુ જેમ મુંબઈમાં કસાબને પકડવામાં આવ્યો હતો, એવી કોઈ કોશિશ નહોતી કરાઈ. અહીં કોઈની હિંમત જ નહોતી થઈ.’ ‘એટલે હું કહી રહ્યો છું કે સ્થાનિક સમર્થન વિના આ હુમલો શક્ય નથી. હુમલો બપોરના સમયે થયો. આવા સમયે આતંકવાદીઓને ટ્રેસ કરવું સરળ હોય છે. આ કેસમાં એવું નહોતું થયું. પાકિસ્તાની અને સ્થાનિક આતંકવાદીઓએ મળીને આ હુમલો કર્યો. બૈસરન ઘાટીમાં પોલીસ નહોતી. કોઈ પોલીસ પિકેટ નથી, જ્યારે એવું હોવું જોઈતું હતું. પાકિસ્તાને કાશ્મીરમાં આતંકવાદ માટે કરોડો રૂપિયા ખર્ચ્યા છે, તેનો હેતુ છે કે તે બરબાદ ન થાય. છેલ્લા 4-5 વર્ષમાં ટૂરિઝમથી લોકોની કમાણી થવા લાગી છે. આ ઘટનાથી આતંકવાદીઓએ સ્થાનિક કાશ્મીરીઓને પણ ચેતવણી આપી છે કે તમે લોકો માત્ર પૈસા કમાવામાં જ ધ્યાન ન રાખો. તમારા હેતુને યાદ રાખો.’ હુમલામાં સામેલ આતંકવાદીઓમાંથી એક અનંતનાગનો હુમલામાં સામેલ આતંકવાદી આદિલ હુસૈન અનંતનાગનો રહેવાસી છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આદિલ 2018 માં આતંકવાદી તાલીમ લેવા માટે પાકિસ્તાન ગયો હતો. એવી શંકા છે કે તે નવેમ્બર અથવા ડિસેમ્બર 2024 માં પૂંછ અથવા રાજૌરીને અડીને આવેલી સરહદથી ઘૂસણખોરી કરીને કાશ્મીરમાં પ્રવેશ્યો હતો. એવું પણ બહાર આવ્યું છે કે તે લાંબા સમય સુધી ટેકરીઓમાં છુપાયેલો રહ્યો હતો. સુરક્ષા એજન્સીઓએ આદિલ સહિત ત્રણ આતંકવાદીઓના સ્કેચ જાહેર કર્યા છે. પીએમએ કહ્યું- આતંકવાદીઓને તેમની કલ્પના કરતાં પણ મોટી સજા મળશે
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ બિહારમાં એક રેલી દરમિયાન કહ્યું, ‘હું ખૂબ જ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહેવા માંગુ છું કે આ આતંકવાદીઓ અને આ હુમલાનું કાવતરું ઘડનારાઓને તેમની કલ્પના કરતાં પણ મોટી સજા મળશે, તેમને ચોક્કસ સજા મળશે.’ હવે આતંકવાદીઓના બાકી રહેલા ઠેકાણાઓનો નાશ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. 140 કરોડ ભારતીયોની ઇચ્છાશક્તિ હવે આતંકના આકાઓની કમર તોડી નાખશે. સરકારે સ્વીકાર્યું કે સુરક્ષામાં ખામી હતી
કેન્દ્ર સરકારે ગુરુવારે સ્વીકાર્યું કે પહેલગામ હુમલામાં સુરક્ષામાં ખામી હતી. સર્વપક્ષીય બેઠક બાદ સંસદીય બાબતોના મંત્રી કિરેન રિજિજુએ જણાવ્યું હતું કે આઈબી અને ગૃહ મંત્રાલયના અધિકારીઓએ વિપક્ષી નેતાઓને બેઠકમાં સુરક્ષામાં ખામી અંગે માહિતી આપી હતી. વિપક્ષે કહ્યું કે તેઓ સરકારની સાથે છે. બેઠક બાદ રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે સરકારને દરેક કાર્યવાહી પર સંપૂર્ણ સમર્થન છે. રાહુલ શુક્રવારે અનંતનાગમાં હુમલામાં ઘાયલ થયેલા લોકોની પણ મુલાકાત લેશે. આર્મી ચીફ શ્રીનગરની મુલાકાત લેશે, ટોચના કમાન્ડરોને મળશે
ભારતીય સેના પ્રમુખ જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદી 25 એપ્રિલે શ્રીનગરની મુલાકાત લેશે. તેઓ પહેલગામ હુમલાને પગલે સુરક્ષા પરિસ્થિતિની સમીક્ષા કરશે. સ્થાનિક લશ્કરી રચનાઓના ટોચના કમાન્ડરો જનરલ દ્વિવેદીને બ્રીફ કરશે. ઉપરાંત, તેઓ કાશ્મીર અને નિયંત્રણ રેખા (LoC) માં ચાલી રહેલા આતંકવાદ વિરોધી કામગીરી વિશે માહિતી આપશે. ઇસ્લામાબાદમાં ભારતીય હાઇ કમિશનની બહાર અંધાધૂંધી
ઇસ્લામાબાદમાં ભારતીય હાઇ કમિશનની બહાર હંગામો થયો. પાકિસ્તાની પત્રકાર શફકત અલીએ તેનો વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર શેર કર્યો છે. હાઈ કમિશનની બહાર મોટી સંખ્યામાં લોકો એકઠા થયા અને ગેટ તોડીને અંદર પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કર્યો. હંગામો મચાવનારા લોકોએ ભારત વિરોધી નારા પણ લગાવ્યા.
