મોહમ્મદ રફીએ 1940ના દાયકામાં ફિલ્મોમાં ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. 1980માં તેમનું મૃત્યુ થયું. આજે પણ તેમના ગીતો લોકોને પ્રિય છે. જોકે, એક સમય એવો આવ્યો, જ્યારે રફીને પોતાની ગાયકી પર શંકા થઈ હતી. શુભાંકર મિશ્રા સાથેના તાજેતરના ઇન્ટરવ્યૂમાં ગાયક સુધેશ ભોંસલેએ કહ્યું કે, ‘એક સમય હતો જ્યારે સંગીત નિષ્ણાતો કિશોર કુમારને ગંભીરતાથી લેતા નહોતા કારણ કે તેઓ શાસ્ત્રીય રીતે તાલીમ પામેલા નહોતા. જોકે, થોડા વર્ષોમાં પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ. જે નિર્માતાઓ અને મીડિયાના લોકો કિશોરની પ્રશંસા કરતા નહોતા, તેમણે તેમને વધુ સારા ગાયક કહેવાનું શરૂ કર્યું. મીડિયાએ કહ્યું કે, કિશોર જેવો કોઈ નથી, રફી સાહેબ સમાપ્ત થઈ ગયા.’ સુધેશે વધુમાં કહ્યું કે, ‘કિશોરે પણ મીડિયાને કહેવું પડ્યું કે, આ સરખામણીઓ બંધ કરો. મને દુઃખ થાય છે કારણ કે હું રફી સાહેબનો આદર કરું છું.’ સુધેશે કહ્યું કે, ‘તેણે અમિત કુમાર (કિશોર કુમારના દીકરા) પાસેથી સાંભળ્યું હતું કે, એક વખત રફીને કિશોર માટે ગાવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું, જેના જવાબમાં રફીએ કહ્યું, ઉઠાઓ ઇસકો, યે ડૂબતા સૂરજ હૈ. અમિતે કહ્યું કે જોકે, ફિલ્મ ‘આરાધના’ પછી બધું બદલાઈ ગયું. પછી લોકો કહેવા લાગ્યા કે હીરો ગમે તે હોય, કિશોરનું ગીત હોવું જોઈએ. તે સમયે કિશોરે એ જ હીરો માટે ગાવાનું શરૂ કર્યું, જેમના માટે રફી પહેલા ગાતા હતા.’ રફી ડિપ્રેશનમાં સરી પડ્યા હતા
રફીના ખરાબ દિવસો વિશે વાત કરતા સુધેશે ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું, ‘અમે સાંભળ્યું છે, ખબર નથી કે તેમાં કેટલું સત્ય છે, રફી સાહેબ ડિપ્રેશનમાં ચાલ્યા ગયા હતા. તેમણે દાઢી વધારી હતી. તેઓ નૌશાદને મળતા અને કહેતા કે, હું ગાયક નથી.’ સુધેશે જણાવ્યું કે, ‘નૌશાદે રફીનો આત્મવિશ્વાસ પાછો અપાવ્યો હતો. લક્ષ્મીકાંત-પ્યારેલાલે રફીને ‘અમર અકબર એન્થની’માં ગીત ગાવા માટે બોલાવ્યા હતા કારણ કે ફિલ્મના ડિરેક્ટર મનમોહન દેસાઈ તેમના મોટા ચાહક હતા. જેના પર રફીએ કહ્યું હતું કે, તમે મને કેમ બોલાવી રહ્યા છો? હું ગાયક નથી. પરંતુ મનમોહને તેમને પ્રોત્સાહન આપ્યું, જેના પછી રફીએ ‘પરદા હૈ પરદા’, ‘શિરડી વાલે સાંઈ બાબા’ ગાયા.’
મોહમ્મદ રફીએ 1940ના દાયકામાં ફિલ્મોમાં ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. 1980માં તેમનું મૃત્યુ થયું. આજે પણ તેમના ગીતો લોકોને પ્રિય છે. જોકે, એક સમય એવો આવ્યો, જ્યારે રફીને પોતાની ગાયકી પર શંકા થઈ હતી. શુભાંકર મિશ્રા સાથેના તાજેતરના ઇન્ટરવ્યૂમાં ગાયક સુધેશ ભોંસલેએ કહ્યું કે, ‘એક સમય હતો જ્યારે સંગીત નિષ્ણાતો કિશોર કુમારને ગંભીરતાથી લેતા નહોતા કારણ કે તેઓ શાસ્ત્રીય રીતે તાલીમ પામેલા નહોતા. જોકે, થોડા વર્ષોમાં પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ. જે નિર્માતાઓ અને મીડિયાના લોકો કિશોરની પ્રશંસા કરતા નહોતા, તેમણે તેમને વધુ સારા ગાયક કહેવાનું શરૂ કર્યું. મીડિયાએ કહ્યું કે, કિશોર જેવો કોઈ નથી, રફી સાહેબ સમાપ્ત થઈ ગયા.’ સુધેશે વધુમાં કહ્યું કે, ‘કિશોરે પણ મીડિયાને કહેવું પડ્યું કે, આ સરખામણીઓ બંધ કરો. મને દુઃખ થાય છે કારણ કે હું રફી સાહેબનો આદર કરું છું.’ સુધેશે કહ્યું કે, ‘તેણે અમિત કુમાર (કિશોર કુમારના દીકરા) પાસેથી સાંભળ્યું હતું કે, એક વખત રફીને કિશોર માટે ગાવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું, જેના જવાબમાં રફીએ કહ્યું, ઉઠાઓ ઇસકો, યે ડૂબતા સૂરજ હૈ. અમિતે કહ્યું કે જોકે, ફિલ્મ ‘આરાધના’ પછી બધું બદલાઈ ગયું. પછી લોકો કહેવા લાગ્યા કે હીરો ગમે તે હોય, કિશોરનું ગીત હોવું જોઈએ. તે સમયે કિશોરે એ જ હીરો માટે ગાવાનું શરૂ કર્યું, જેમના માટે રફી પહેલા ગાતા હતા.’ રફી ડિપ્રેશનમાં સરી પડ્યા હતા
રફીના ખરાબ દિવસો વિશે વાત કરતા સુધેશે ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું, ‘અમે સાંભળ્યું છે, ખબર નથી કે તેમાં કેટલું સત્ય છે, રફી સાહેબ ડિપ્રેશનમાં ચાલ્યા ગયા હતા. તેમણે દાઢી વધારી હતી. તેઓ નૌશાદને મળતા અને કહેતા કે, હું ગાયક નથી.’ સુધેશે જણાવ્યું કે, ‘નૌશાદે રફીનો આત્મવિશ્વાસ પાછો અપાવ્યો હતો. લક્ષ્મીકાંત-પ્યારેલાલે રફીને ‘અમર અકબર એન્થની’માં ગીત ગાવા માટે બોલાવ્યા હતા કારણ કે ફિલ્મના ડિરેક્ટર મનમોહન દેસાઈ તેમના મોટા ચાહક હતા. જેના પર રફીએ કહ્યું હતું કે, તમે મને કેમ બોલાવી રહ્યા છો? હું ગાયક નથી. પરંતુ મનમોહને તેમને પ્રોત્સાહન આપ્યું, જેના પછી રફીએ ‘પરદા હૈ પરદા’, ‘શિરડી વાલે સાંઈ બાબા’ ગાયા.’
